Δευτέρα 5 Φεβρουαρίου 2024

Η Παναγία των Ακριτων. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη

 

Όταν σου ζητάνε ένα έργο και η ιδέα που έχουν γι αυτό ταιριάζει με σένα είναι το ιδανικό για έναν εικαστικό.
“Μήτηρ Θεού η Παναγία των Ακριτών”
Μια προσπάθεια δημιουργίας εικονογραφικού τύπου της Θεοτόκου που να την συνδυάζει τα Ακριτικά Έπη.
Η Παναγία εικονίζεται με βάση την αφήγηση της Αποκάλυψης που αναφέρεται συμβολικά σε αυτήν. Κεφ. 12:  “1 Καὶ σημεῖον μέγα ὤφθη ἐν τῷ οὐρανῷ, γυνὴ περιβεβλημένη τὸν ἥλιον, καὶ ἡ σελήνη ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτῆς, καὶ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτῆς στέφανος ἀστέρων δώδεκα,  [....] 5 καὶ ἔτεκεν υἱόν ἄρσεν, ὃς μέλλει ποιμαίνειν πάντα τὰ ἔθνη ἐν ῥάβδῳ σιδηρᾷ.”
Ετσι ο Κύριος εικονίζεται να κρατά την “σιδηρά ράβδο” η οποία κατά ευτυχή σύμπτωση αναφέρεται ως το κύριο όπλο των Ακριτών, το “απελατίκιον” ή “ραβδίν” κλπ.
Τα άστρα, το φεγγάρι και ο ήλιος που αναφέρονται στο κείμενο της Αποκάλυψης να συνοδεύουν την “γυνή”, συνδέονται, κατά ευτυχή σύμπτωση και με την ακριτική ποίηση. “Αστρίτσια χαμηλώσετε φεγγάρι κάθα έλα” λέει ο “Αιχμάλωτος”στο ομώνυμο τραγούδι ενώ στην παραλλαγή Εσκοριάλ έχουμε τον θρήνο των αδελφών της μητέρας του Διγενή: “Κυρ- ήλιε μου τι να ποιήσωμεν να ευρούμεν την αδελφήν μας” (στ. 91)
Στην κάτω ζώνη εικονίζεται ο Διγενής Ακρίτας και ο πατέρας του ο Αμιράς Μουσούρ και τα όπλα τους που ευλογεί η Παναγία. Ο Μουσούρ μετά την μεταστροφή του στον Χριστιανισμό, εκφράζεται ιδιαίτερα για την Θεοτόκο: (Εσκ. στ. 549: “είδον οι οφθαλμοί μου την πανύμνητον Θεοτόκον. ώ και τι την αγαπώ εξ όλης της ψυχής μου”.
“Κρότοι και κτύποι και απειλαί μη σε καταπτοήσουν” (Εσκ. στ 1)

Σάββατο 13 Ιανουαρίου 2024

Οι Ακρίτες σε νέες περιπέτειες. Νέα έργα του Δημήτρη Σκουρτέλη εμπνευσμένα από την ακριτική ποίηση.










Ο Διγενής κι ο Χάρος



"Ο Μαυροειδής κι ο Χάρος". Ακριτικό. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.
Υπόθεση: Παρά το εκπληκτικό κάστρο που χτίζουν οι αντρειωμένοι, ο Χάρος τους παίρνει την αγαπημένη του Μαυροειδή. Αυτός παλεύει με τον Χάρο και χάνει. Συντετριμμένος από την ήττα του, ζητάει να ακολουθήσει την κοπέλα στον Κάτω Κόσμο. Ο Χάρος του περιγράφει με μελανά χρώματα την κατοικία του...


Το πουλάκι, στα ακριτικά τραγούδια, υμνεί τον ήρωα μέχρι τη μέρα που αναγγέλλει τον θάνατό του.
Τα Ελληνικά Δημοτικά τραγούδια διαπνέονται από βαθιά απαισιοδοξία, που συνδυάζεται με ύμνους στην χαρά της ζωής. Με λύπη βλέπω πολλούς σύγχρονους να διασκευάζουν τα παραδοσιακά τραγούδια προσπαθώντας να απομακρύνουν τα σκοτεινά σημεία. Αυτό δείχνει, πως αν και κληρονόμοι τους, δεν έχουν καμία σχέση με την πατρική ουσία, αλλά με το "ευτυχές τέλος" του Χόλυγουντ..


Οι Απελάτες ήταν ληστές των ανατολικών συνόρων του Βυζαντίου και μεγάλοι εχθροί των Ακριτών. Φαίνεται πως το όνομά τους δόθηκε γιατί "απήλαυναν" τις αγέλες των ζώων των χωρικών που έβοσκαν. Το κύριο όπλο τους, το πολεμικό ρόπαλο, πήρε το ίδιο όνομα. (Απελατίκι-ον) Στα ακριτικά έπη περιγράφονται πολυτελώς ενδεδυμένοι και πάνοπλοι, αν και αμφιβάλλω αν αυτή ήταν η πραγματικότητα. Πολλοί από αυτούς ήταν πρώην Ακρίτες που φτώχυναν. Στο έργο, ο υποψιασμένος θεατής μπορεί να αναγνωρίσει τους τρεις μεγάλους Απελάτες καπετάνιους, Φιλοπαππού, Κίνναμο και Γιαννάκη, ορκισμένους εχθρούς του Διγενή. Υπήρχε και γυναίκα Απελάτης, η Μαξιμώ, αλλά είχε ξεχωριστή ομάδα από τους τρεις προηγούμενους, οπότε δεν εικονίζεται εδώ, σε αυτήν την σκηνή όπου οι Απελάτες εξασκούν το ...επάγγελμά τους

Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη, ημιτελές.
Ο παππούς του Διγενή στρατηγός Αντρόνικος Δούκας φεύγει από την Αυτοκρατορία προς τους Άραβες εξορισμένος "δια μούρτην στα φουσσάτα" (λόγω εξέγερσης στον στρατό) Η απουσία του παρουσιάζεται ως η αιτία της αρπαγής της κόρης του, μητέρας του Διγενή, από τον Εμίρη. Η υπόθεση της εξορίας του Στρατηγού στους Σαρακηνούς έχει πολλές αναλογίες με ιστορικά γεγονότα και μορφές και έχει περάσει στα Δημοτικά τραγούδια είτε ως έχει (άσμα του Παπάνου) είτε αντεστραμμένη, με τον γιο του στρατηγού να αιχμαλωτίζεται και να αναθρέφεται από Σαρακηνούς. (άσμα του γιου του Αντρόνικου)


 

Τρίτη 12 Μαΐου 2020

Ο Διγενής και τα λιοντάρια.


Ο Διγενής και τα λιοντάρια.
Μια περιπέτεια του Διγενή Ακρίτα
όπως περιγράφεται στους παρακάτω στίχους
 της παραλλαγής Εσκοριάλ.
Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη.


Φυσικά η ιδέα πως ένας άντρας μπορεί να αντιμετωπίσει είκοσι λιοντάρια είναι εντελώς φανταστική. Εδώ όμως σταματάει και η φαντασία. Ο ποιητής μας δείχνει ένα κοπάδι λιοντάρια που ανήκει σε δυο αρσενικά. Πράγματι, έχει παρατηρηθεί πως δυο αρσενικά αδέλφια συχνά αναλαμβάνουν συνεταιρικά ένα κοπάδι λέαινες. Ούτε το ότι ο Διγενής αντιμετωπίζει πρώτα μια λέαινα είναι παράδοξο, γιατί είναι γνωστό πως αυτές ξεκινάνε το κυνήγι, ενώ οι "λέοντες" "έρχονται από πίσω" όπως γράφει ο ποιητής.
Πόση παρατήρηση και γνώση για τις συνήθειες των λιονταριών είχε ο ποιητής, για να γράψει ένα φανταστικό κατόρθωμα....
(Φυσικά το "'Ελενα" αντί για "Λέαινα" είναι λάθος του αντιγραφέα)


Παρασκευή 10 Ιανουαρίου 2020

Το facebook εξαπολύει διωγμό κατά της θρησκευτικής τέχνης


Διωγμό κατά της ελεύθερης θρησκευτικής και καλλιτεχνικής έκφρασης εξεπέλυσε το facebook, απαγορεύοντας την δημοσίευση του ιστότοπου "Βυζαντινές εικόνες και τοιχογραφίες. Δημήτρης Σκουρτέλης".
Ο ιστότοπος αυτός δημοσιεύει αποκλειστικά θέματα σχετικά με την καλλιτεχνική δραστηριότητα του ιδιοκτήτη του, Ζωγράφου - Αγιογράφου Δημήτρη Σκουρτέλη, και ειδικότερα, τις αγιογραφίες του, έργα με θρησκευτικό θέμα, προσκείμενες στην παραδοσιακή Ορθόδοξη αγιογραφική παράδοση.
Σε καμία περίπτωση δεν προσβάλλει άλλες θρησκείες ή δόγματα ή εμπλέκεται σε κάποια πολεμική εναντίον τους.
Το facebook απλά γράφει πως ο ιστότοπος: “παραβιάζει τους όρους της κοινότητας” χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις. Μέχρι στιγμής δεν έχει δώσει καμιά απάντηση στις έγγραφες διαμαρτυρίες του ιδιοκτήτη του ιστότοπου. 

Οπως φαίνεται, το μόνο που “παραβιάζει τους όρους της κοινότητας” είναι η ενασχόληση του Δημήτρη Σκουρτέλη με την παραδοσιακή τέχνη της Βυζαντινής Αγιογραφίας.

Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2019

Μεσαιωνικές ασπίδες διακοσμημένες από τον Δημήτρη Σκουρτέλη

Ασπίδα με το Ιησούς Χριστός Νικά
Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Μπρος και πίσω μέρος της προηγούμενης ασπίδας
Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη
Ασπίδα με την Αγία Τριάδα
Η επιγραφή είναι από Ψαλμό του Δαυίδ:




"δίκασον κύριε τοὺς ἀδικοῦντάς με πολέμησον τοὺς πολεμοῦντάς με
ἐπιλαβοῦ ὅπλου καὶ θυρεοῦ καὶ ἀνάστηθι εἰς βοήθειάν μου". 

Σαν προηγούμενο διακόσμησης οπλισμού με ιερά πρόσωπα,
υπάρχουν Βυζαντινά κράνη με την Δέηση και με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ.

Ασπίδα με την κεφαλή Μέδουσας
Περιέργως αυτό το αρχαίο φυλαχτό
εμφανίζεται και στα βυζαντινά χρόνια
Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Ασπίδα με το έμβλημα "ΜΑΚ" (Μακεδονία)
τον ήλιο την Βεργίνας
και μακεδονικά σπαθιά παρμένα από τοιχογραφία
Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Ασπίδα με την κεφαλή του Μ. Αλεξάνδρου
Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Ασπίδα με τον άγιο Γεώργιο
Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Ασπίδα με τον Δικέφαλο
Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Ασπίδα με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ
Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Ασπίδα με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ
Λεπτομέρεια

Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Ασπίδα με το Χριστόγραμμα
Εργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Τρίτη 9 Ιουλίου 2019

Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη

Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη

Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη
Οι "Σύμμαχοι"
Αγγλία, Τουρκία και Γαλλία.

Η Τουρκική απόβαση το 1974
Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη

Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη
Ο θάνατος του Αυξεντίου

Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη
Η Κύπρος στο χέρι του Θεού

Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη
Η Τουρκική κατάκτηση

Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη
Η κατάκτηση από τους Σταυροφόρους

Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη
Οι κρεμάλες των Εγγλέζων

Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη

Τα μαρτύρια της Κύπρου. Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη
Οι "Σύμμαχοι" (κάτω)
Αγγλία, Τουρκία και Γαλλία.
Και η φωτογραφία από όπου αποδόθηκε.
Λόρδος Ράγκλαν, Ομάρ πασάς και στρατηγός Πέλισιέ
Κριμαϊκός Πόλεμος.

Πέμπτη 11 Απριλίου 2019

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΚΟΥΡΤΕΛΗΣ “ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ” Έκθεση αγιογραφίας



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΚΟΥΡΤΕΛΗΣ
“ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ”

Έκθεση αγιογραφίας

17,18, 19 Απριλίου 2019

Στον πολυχώρο τέχνης και πολιτισμού
PLEIADES
Κοδράτου 9, Αθήνα
Μετρο: “Μεταξουργείο”
Ωρες επίσκεψης: 19:00 - 22:00
Πληροφορίες: 6972096525 - 6909223809


Και στο facebook, εδώ: Δημήτρης Σκουρτέλης Έκθεση αγιογραφίας





Από την προετοιμασία της έκθεσης